Ankara kararını verdi: Suriyelilere kapılarımızı açmayacağız

22 gün süren suskunluğun ardından Rusya'nın hava harekatı düzenlediği İdlib'de olası savaş sonucu yaşanacak göç dalgasına karşı Türkiye'nin alacağı tavır hakkında açıklamalarda bulunan TBMM Dışişleri Komisyon Başkanı Volkan Bozkır, Türkiye'nin kapasitesinin dolduğunu belirterek "Olumsuz senaryo gerçekleşirse, yeni bir göç dalgası olabilir.

İdlib'de Suriye ve destekçilerinin hava saldırıları devam ederken, TBMM Dışişleri Komisyon Başkanı Volkan Bozkır olası göç durumuna karşı Türkiye'nin alacağı karşı tavır hakkında açıklamalarda bulundu.Bozkır, İdlib’de olumsuz senaryo gerçekleşmesi durumunda Türkiye'nin kapılarını açmamayı ve göç dalgasını Suriye topraklarında oluşturulacak kamplara yerleştirmeyi planlandığını belirtti.

Akşam'dan Pınar Işık Ardor'un sorularını yanıtlayan Bozkır, "Şayet bir göç dalgası olursa Suriye topraklarında çözüm üretmek için her türlü tedbiri alıyoruz. Orada düzeni kurabilecek imkân ve mekanizmalara sahibiz" diye konuştu.

"ATEŞKESİN SAĞLANMASI CİDDİ ÖNEM TAŞIYOR"

Gözler İdlib'te, tansiyon yüksek. Rusya ve Suriye rejim güçleri hafta başında saldırıya geçti, ardından Cuma günü, Tahran’da Türkiye, Rusya ve İran Devlet Başkanlarının katıldığı üçlü zirve toplandı. Zirve neyi değiştirdi? Önemi ne oldu?

Rusya, İran ve özellikle Türkiye, başından beri Suriye’de akan kanın durması ve çözümün sağlanması için samimi ve güçlü bir çaba ortaya koymakta. Amerika işin içinde güçlü bir şekilde yer almadığı için Suriye için oluşturulan koalisyon çok fazla etkili olamadı. Cenevre süreci de Suriye’nin geleceği ile ilgili başarılı sonuç alacak noktaya gelemedi. Ama Astana Zirvesi’nde bu 3 liderin aldıkları kararlar çözüme yönelik en önemli adımı teşkil etti. Arkasından Soçi’de alınan kararlar bir anlamda Cenevre sürecini de sonuç alınabilir hale getirdi. Astana ve Soçi’de bunları başarmış 3 lider bu kez Tahran’da, Suriye’deki gelişmelerle ilgili yeni kararlar aldılar. Zirve birçok yönüyle başarılı oldu. Bundan sonra uygulamasına bakacağız. İdlib’in ve bölgenin geleceği için, ateşkesin sağlanması ciddi önem taşıyor.

İdlib’e yönelik saldırılar sahadaki durumu daha da kötüleştiriyor. İdlib’in mevcut statüsünün korunması bu bakımdan gerekli.

"TÜRKİYE'NİN KAPASİTESİ DOLMUŞTUR"

İdlib, Suriye demografisinin küçük bir örneği gibi. Buradan teröristlerin temizlenmesinin titizlikle yapılması ve sivillerin can güvenliğini tehlikeye atacak adımlardan kaçınılması oldukça önemli. Bunun aksi yönünde adımlar terör örgütlerinin ekmeğine yağ sürmek olacaktır. Sivil can kayıplarının yanında, yeni bir göç dalgasının başlaması, yaşanan insani krizi daha da derinleştirecektir.

Türkiye’nin, daha fazla sivil can kaybına tahammülü yoktur. Ayrıca, Türkiye’nin yeni bir göç akımını karşılayacak kapasitesi de dolmuştur. Ben inanıyorum ki, bu zirvede alınan kararlar, tarafların, özellikle de Türkiye’nin hassasiyetleri göz önünde bulundurularak uygulanacak ve Astana ruhuna yakışır bir şekilde süreç ilerletilecektir.

"TABLO ÇOK DAHA KÖTÜ OLURDU"

Peki, bu üç ülkenin çıkarları yok mu? Sadece insani olarak mı bakılacak olaya? Yani Türkiye’nin hassasiyet gösterdiği insani boyut dikkate alınacak mı? Öyle umut ediyoruz ama…

Ülke çıkarları var ama ülke sorumlulukları da var. Bu 3 ülke elini taşın atlına koymasaydı, bugün Suriye’de tablo çok daha kötü olurdu. 7 sene öncesine göre Suriye’de daha umut veren bir tablo yaşadığımızı söyleyebiliriz. Bir ara Suriye’nin yüzde 40’ı DAEŞ’ın elindeydi. Büyük çatışmalar yaşanıyordu. Türkiye’ye gelen 3 milyona ilaveten, Suriye içinde ve Ürdün ve Lübnan’a gidenlerle beraber 6 milyon kişi yerlerinden yurtlarından olmuştu. Bugün, bu açıdan bakıldığında, çok daha iyi bir tablo var. Dolayısıyla ülke menfaatleri olsa bile, bu 3 ülkenin aldığı sorumluluk, bu tabloyu değişme yoluna getirdi.

İdlib’de kimin kim olduğunu herkes biliyor. Dolayısıyla bir askeri harekâttan ziyade, önce orada temizlik yapılabilir. 30 bin Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ)militanı ve özellikle lider kadroları sivillerden ayıklanabilir. Sonuçta askeri operasyona gerek kalmaz.

Peki, askeri operasyon, yani korkulan senaryo gerçekleşir ve devamında söylenen ABD’nin, Rusya'nın, İran'ın hatta bazı Avrupa ülkelerinin de içerisinde bulunacağı büyük bir çatışma ortamı olur mu?

Rusya’nın Suriye’de önem verdiği Hmeymim askeri hava üssüne daha önce İHA’larla ve dronelarla çok sayıda saldırı oldu. Rusya, terör örgütlerinin yerleştiği İdlib bölgesindeki alanlarla ilgili güvenlik tedbirlerini alacağını söylemişti. Dolayısıyla bu hafta başından itibaren başlatılan İdlib hava operasyonu, daha ziyade, terör örgütlerinin yerleşik olduğu bölgelere yönelik. Sınırlı bir operasyon.

"4 TANE GERGİNLİĞİ AZALTMA BÖLGESİ OLUŞTURULDU"

İdlib’i 2015 yılında, farklı silahlı örgütlerin kurduğu ve bünyesinde El Nusra’nın da bulunduğu çatı örgütü Fetih Ordusu ele geçirdi. Ancak günümüze kadar diğer bölgelerden oraya intikal eden terör grupları da oldu. Astana’da bu gerginliği azaltmak için 4 Gerginliği Azaltma Bölgesi (GAB)oluşturuldu. 4 bölgenin biri de İdlib. İdlib’de de bizim askerlerimiz gözetleme görevi yapmak üzere 12 noktada konuşlandırıldı. Ancak, diğer 3 bölge Doğu Guta, Kuzey Humus ve Deraa-Kuneytra, bilahare tamamen Suriye rejimi tarafından ele geçirildi. Burada yerleşik terör militanları ve sivil halk İdlib’e göç etti. İdlib küçük bir kasaba iken şu anda 3,5 milyon nüfuslu bir şehir haline geldi. Türkiye’nin 28 Ağustos’ta terör örgütü olarak ilan ettiği ve El Nusra’nın yeni formatı olan Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) terör grubu şu an İdlib’e tamamen yerleşmiş durumda. 30 bin militanı olduğundan bahsediliyor.

"800 BİN-1 MİLYON RAKAMI İFADE EDİLİYOR"

‘28 Ağustos’ta terör grubu olarak kabul ettik’ dediniz. Türkiye’yi tehdit eden bir grup olarak değerlendirebilir miyiz? DAEŞ ya da YPG/PYD gibi mi?

El Kaide örgütünün Suriye ayağı El Nusra’dır. Heyet Tahrir el-Şam, El Nusra’nın yeni ismidir. Tam bir terör örgütüdür. DAEŞ terör örgütü bugün artık yok olmaya doğru gidiyor. Onlardan da bunlara katılmış olanlar alabilir. İdlib’de böyle bir karmaşıklık var. Biz diyoruz ki; terör örgütü militanları var ama İdlib’e hava saldırısı ya da askeri harekât olursa burada masum insanlar var. Bu saldırıda çok sayıda masum insan hayatını kaybedebilir. Ve belki büyük bir göç dalgasına neden olabilir. Bu göç dalgası için 800 bin 1 milyon rakamı ifade ediliyor.

"KAMPLARA YERLEŞTİRMEYİ PLANLIYORUZ"

Bekliyoruz değil mi? Peki kapılarımızı açıyor muyuz?

Olumsuz senaryo gerçekleşirse, yeni bir göç dalgası olabilir. Ama kapılarımızı açmamayı ve göç dalgasını Suriye topraklarında oluşturulacak kamplara yerleştirmeyi planlıyoruz. Ülkemize daha önceki göç dalgasında gelen Suriyeliler de, İdlib ve Reyhanlı üzerinden Türkiye’ye geldiler. Terör örgütü unsurları da Türkiye’ye zamanında aynı bölgeden girdiler. Bu kez bu riski almayacağız. Şayet bir göç dalgası olursa da buna Suriye topraklarında çözüm üretmek için her türlü tedbiri alıyoruz.

"SURİYE TOPRAĞINDA ÇÖZÜM BULURUZ"

Güvenli bölgede askerlerimiz var. 12 gözetleme birimimiz var. Onlara yönelik bir tehlike olmaz. Esas sorun Türkiye hududuna çok büyük sayıda insanın bombardımandan kaçarak gelmesidir. Onu da Suriye hududu içinde onlarla ilgili konaklayacakları imkânlar sağlayarak Türkiye’de yapacaklarımızı orada yaparak karşılamayı düşünüyoruz. Ama inşallah olumsuz senaryo gerçekleşmeyecek ve bunların hiçbiri ortaya çıkmayacak.

"DÜNYA SAVAŞI AŞIRI VE SORUMSUZ BİR SENARYO"

Dünya savaşı senaryosu için ne düşünüyorsunuz?

Dünya Savaşı aşırı ve sorumsuz bir senaryo. Maalesef bilgi kirliliği dünyada ve Türkiye’de çok fazla. Dünya savaşı ciddi bir şey, kolayca dillendirilmemeli. Bu kadar sofistike silahların mevcut olduğu, bu kadar karmaşık yapıların olduğu, süper güç dengelerinin tamamen değişmiş olduğu bir dünyada, dünya savaşından bahsetmek tamamen yanlış ve tehlikeli bir yaklaşım olur.

"O SOFİSTİKE SİLAHLAR DEHŞET DENGESİNİ SAĞLIYOR"

Ayrıca, bu sofistike silahlar ne kadar tehlikeli sonuçlar doğurabilecekse de, aslında bir “dehşet dengesini” de sağlıyor. Yani bu sofistike silahların kullanılmaması için bir denge var. Kullandığınız anda iki tarafı da tahrip edecek olması bu dengeyi sağlıyor. Dolayısıyla dünya savaşının sö z konusu olmadığını, insanlığın sağduyusunu bu denli yitirmediğini düşünüyorum. Ancak, bölgesel çerçevede, insanların öldüğü, insanların göçe zorlandığı bir tablo, sınırlı bir bölgede de olsa, bütün dünyayı etkileyebilecek bir sonuç ortaya çıkarır. 1 milyon kişinin göç etmesi ve yurtlarından olması, sadece Türkiye’yi ilgilendirmiyor. Ucu Avrupa’ya da, Kanada’ya da, dünyanın başka yerlerine de gidiyor.

AVRUPA BU İŞİN NERESİNDE?

AB, daha önceki büyük göç dalgasından çok korktu. O zaman hatırlayacaksınız AB Konsey Başkanı ve Alman Şansölyesi 8 ayda 5 kere Türkiye’ye geldi. Ancak, Türkiye güçlü bir şekilde önlem alınca ve Avrupa, Yunanistan sonrasında duvarlar, tel örgüler, polis kontrolleri sağlayınca, bu tür bir göç dalgası bir daha olmaz dediler. İdlib’de bu yeni durum nedeniyle, tekrar tehlike sinyalleri ortaya çıkınca, Avrupa’da yine aynı panik havasını seziyoruz. Demek ki duvarlar, tel örgülerle bu önlenemiyor. Öyle bir dalga gelebiliyor ki ne duvar bırakıyor ne başka bir şey. Neticede duvarın öbür tarafında ölen insanları, zor durumdaki insanları gördüğünüzde, kamu vicdanı da rahatsız oluyor ve onlarla ilgili bir şeyler yapmak zorunda kalıyorsunuz. Türkiye’nin böyle bir sıkıntısı yok. Türkiye çok tecrübeli. Zor durumdaki 3 milyondan fazla insanı aldık, yıllardır barındırdık. Ayrıca aradaki göç dalgalarında, Suriye içinde kamplar kurduk. Fırat Kalkanı Harekâtı sonrasında ülkemizden Cerablus’a 180.000, Zeytindalı Harekâtı sonrasında Afrin’e 80.000 Suriyeli geri döndü. İdlip’te huzur ortamı sağlanırsa, buraya da çok sayıda geri dönüş olur.

Ama daha fazla almayalım diyoruz sanırım.

Sn. Cumhurbaşkanımızın Tahran Zirvesi’nde de belirttiği gibi, Türkiye’nin yeniden bir göçü üstlenme kapasitesi yok. Ancak, Suriye topraklarında da aynı düzeni kurabilecek imkân ve mekanizmalara sahibiz.

"SORUMLULUK ALMIŞ 3 ÜLKEDEN BİRİYİZ"

‘12 gözlem noktası’ dediniz. Biz askeri güç olarak İdlib’de konuşlanmış durumdayız. Bir gücümüz olduğu kesin. Türkiye’nin bu anlamda elinde caydırıcı argümanları var mı? Biz arabuluculuk mu üstleneceğiz yoksa…

Hayır, biz bu 3 ülke arasında arabulucu rolünde değiliz. Bilakis bölgede sorumluluk almış 3 ülkeden biriyiz. Rusya, İran ne kadar bölgedeyse, Türkiye de bölgede. 400 senelik ortak tarihimizin olduğu topraklar. Dolayısıyla bizim burada arabulucu gibi bir fonksiyonumuz söz konusu olamaz. Bunu Finlandiya gibi bir ülke yapabilir mesela. Burada yeni oluşacak tablonun mutlaka ve mutlaka Türkiye’nin katkısı ve onayıyla olması gereklidir. Suriye bakımından, Rusya ve İran gibi tarihi derinliği olan, tecrübeli ve diplomasiyi adeta bir satranç mahareti içinde oynayan akıllı iki ülkeyle bu süreci yürütüyor olmamız bir avantajdır.